سرگیجه احساسی که در طی آن، فرد مبتلا احساس می‌کند که خود یا محیط اطراف او در حرکت است. در این حالت با حرکت ناگهانی در یک جهت خاص بیمار دچار سرگیجه شدیدی می‌شود که چندین ثانیه طول می‌کشد و با بی حرکت ماندن بیمار مشکل در مدت کوتاهی برطرف می‌شود.
سرگیجه ممکن است کاذب یا واقعی باشد. سرگیجهٔ واقعی می‌تواند به علت مشکلات سیستم عصبی مرکزی مانند سکته مغزی یا گوش داخلی مانند نشانگان منییر باشد.
در سبکی سر بیمار احساس عدم تعادل می‌کند اما احساس حرکت وجود ندارد. بیمار می‌گوید سرم گیج رفت یا چشم‌هایم سیاهی رفت.
علت سرگیجه چیست؟
1. علت سرگیجه کنده شدن کریستالهایی است که به‌طور طبیعی در گوش داخلی ما وجود دارد. این کریستالها ممکن است به دلیل ضربه به سر یا بطور خودبخود از محل خود کنده شوند و در مایعی که گوش داخلی را پر کرده‌است شناور شوند. شناور شدن آن‌ها باعث سرگیجه می‌شود. این ذرات شناور در حین گردش خود بطور تصادفی و به تدریج به محلی که کنده شده‌اند می‌چسبند و در نتیجه علائم بیمار به تدریج بهتر می‌شود تا اینکه تمام این ذرات به جای خود بچسبند و علائم کاملاً بهبود یابند. اما باید توجه داشت چسبیدن آن‌ها به جای خود به سفتی و محکمی حالت اولیه خود نیست لذا با ضربات و حرکات فیزیکی نه چندان شدید باز هم این ذرات ممکن است کنده شوند و مجدداً بیمار دچار سرگیجه شود. برای پیشگیری از بدترشدن سرگیجه، باید از حرکات فیزیکی شدید اجتناب نمود.
2. سرگیجه ممکن است به دلیل التهاب گوش داخلی که به آن لابیرنتیت گفته می‌شود عارض شود. این نوع سرگیجه بطور ناگهانی شروع می‌شود و ممکن است با کاهش شنوایی نیز همراه باشد. شایعترین علت لابیرنتیت عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی است.
3. نشانگان منییر با سه علامت حمله سرگیجه، وزوز گوش و کم شنوایی مشخص می‌شود. مبتلایان به این بیماری بطور ناگهانی دچار سرگیجه شدید، کم شنوایی و وزوز گوش می‌شوند. با گذشت چندین روز علائم برطرف می‌شود و مبتلایان برای مدتی هیچ علامتی ندارند. با گذشت مدت زمان دیگری مجدداً علائم یادشده ظاهر می‌شوند. علت منییر افزایش فشار مایع گوش داخلی است.
4. نورینوم آکوستیک یک تومور بافت عصبی است که می‌تواند باعث سرگیسجه شود. علاوه بر سرگیجه مبتلایان به نورینوم آکوستیک احساس وزوز گوش و کاهش شنوایی یک طرفه نیز دارند.
5. سرگیجه ممکن است ناشی از کاهش جریان خون به قاعدهٔ جمجمه باشد. خونریزی مخچه با سرگیجه، سردرد، اشکال در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت مشخص می‌شود. غالباً علامت اولیه در بیماری ام اس نیز سرگیجه است که معمولاً شروع ناگهانی دارد.
6. ضربه به سر، آسیب گردن، میگرن و مصرف الکل نیز ممکن است منجر به سرگیجه شود. دیابت می‌تواند منجر به تصلب شرائین و کاهش جریان خون مغزی شده و این امر عامل سرگیجه باشد.
درمان سرگیجه
اگر سرگیجه شما بسیار مکرر نیست می‌توانید برای درمان خانگی سرگیجه از روش‌های زیر استفاده کنید.
درمان سرگیجه با تنفس عمیق
برای درمان سرگیجه نفس عمیقی بکشید
تنفس عمیق یکی از بهترین راه‌های مقابله با سرگیجه است زیرا کمک می‌کند مقدار کافی اکسیژن به مغز شما برسد و سیستم عصبی شمارا شل کند.
- در یک موقعیت راحت نشسته یا دراز بکشید.
- انگشت شست دست خود را بر روی یک سوراخ بینی خود قرار دهید و دهان خود را ببندید.
- سپس به‌آرامی سعی کنید سوراخ بینی را بازکرده و شکم خود را با هوا پرکنید.
- پس از 3 ثانیه هوا را از سوراخ بینی خود به بیرون رها کنید.
- این کار را برای دیگر سوراخ بینی خود تکرار کنید.
- این عمل را به مدت 5 دقیقه برای درمان سرگیجه خود تکرار کنید.
درمان سرگیجه با نوشیدن آب
برای درمان سرگیجه آب بنوشید
کمبود آب یکی از علل شایع سرگیجه می‌باشد، کمبود آب می‌تواند به علت عدم مصرف آب به مدت طولانی یا ورزش کردن و مصرف نکردن آب و حتی استفراغ و اسهال که سبب از دست دادن مایعات بدن می‌شوند، باشد.
- وقتی دچار سرگیجه می‌شوید سعی کنید یک لیوان آب بنوشید، برای جلوگیری از کمبود آب و دچار نشدن به سرگیجه در طول روز زیاد آب مصرف کنید.
- همچنین می‌توانید چای گیاهی با کمی عسل یا سوپ و حتی آب میوه مصرف کنید.
درمان سرگیجه با غذا خوردن
برای درمان سرگیجه غذا بخورید
سرگیجه می‌تواند ناشی از سطح قند خون پایین، به‌ویژه در افراد دیابتی باشد و همچنین گرسنگی می‌تواند شما را در معرض سرگیجه قرار دهد بنابراین هنگامی‌که دچار سرگیجه شدید سعی کنید چیزی مصرف کنید.
- خوردن یک میان وعده‌ای با کربوهیدرات بالا یا شکر مثل یک نوار شکلات یا موز.
- هرگونه میوه‌ای با محتوای آب بالا را می‌توانید مصرف کنید.
- همچنین می‌توانید یک کاسه ماست را با میوه جایگزین کنید.
- مصرف کردن مقداری آجیل مانند بادام، گردو، انجیر خشک.
درمان سرگیجه با زنجبیل
سرگیجه را با زنجبیل درمان کنید
زنجیل سبب به جریان افتادن خون در مغز و سایر قسمت‌های بدن می‌شود که می‌تواند به درمان سرگیجه و کاهش آن و همچنین از بین بردن حالت تهوع کمک کند.
- جویدن یک‌تکه کوچک از ریشه تازه زنجبیل یا خوردن آب زنجبیل برای غلبه بر سرگیجه.
- نوشیدن چای زنجبیل چند بار در روز برای جلوگیری از سرگیجه کمک می‌کند.
- یکی دیگر از گزینه‌ها مشاوره با پزشک و سپس دریافت دوز مناسب مکمل‌های زنجبیل برای درمان و پیشگیری از سرگیجه است.
درمان سرگیجه با لیمو
سرگیجه را با خوردن لیمو درمان کنید
یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی سرگیجه لیمو است زیرا دارای ویتامین C است که سیستم ایمنی بدن شما را افزایش می‌دهد و به کنترل بیماری کمک می‌کند.
همچنین دارای چندین ماده غذایی دیگر است که عامل افزایش‌دهنده انرژی طبیعی می‌باشد که به‌سرعت بدن در هضم غذا کمک می‌کند.
- آب نصف لیمو را استخراج‌کنید و در یک لیوان آب مخلوط‌کنید و سپس 2 قاشق چای‌خوری شکر با آن مخلوط‌کنید و بخورید تا سرگیجه شما درمان شود.
- یکی دیگر از روش‌ها اضافه کردن 1 قاشق غذاخوری آب لیمو و مخلوط کردن آن با پودر فلفل سیاه و نمک در یک لیوان آب است، این مخلوط را 3 بار در روز بنوشید.
درمان سرگیجه با عسل
سرگیجه را خوردن عسل درمان کنید
با توجه به قندهای طبیعی عسل، می‌تواند فوراً سطح انرژی بدن شما را افزایش داده و از سرگیجه جلوگیری کند علاوه بر این، عسل می‌تواند از کاهش قند خون که یکی از علل رایج سرگیجه است جلوگیری کند.
- مخلوط کردن 2 قاشق چای‌خوری از سرکه سیب و عسل در یک لیوان آب سرد یا گرم و مصرف آن دو بار در روز.
- روش دیگر 1 قاشق غذاخوری از عسل و آب‌لیمو در یک لیوان آب گرم مخلوط‌کنید و برای درمان خانگی سرگیجه بنوشید.
- یکی دیگر از گزینه‌ها یک قاشق چای‌خوری از عسل و پودر دارچین را باهم مخلوط کنید و یک‌بار در هنگام صبح برای درمان سرگیجه به مدت چند هفته مصرف کنید.
درمان سرگیجه با جینکو (کهن‌دار)
جینکو برای درمان سرگیجه
جینکو یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای درمان سرگیجه است زیرا سبب به جریان افتادن خون در مغز می‌شود.
علاوه بر این جینکو سبب از بین رفتن وزوز گوش شما می‌شود.
این گیاه به‌راحتی در بازار به‌صورت قرص، عصاره مایع و برگ خشک‌شده یافت می‌شود.
دوز استاندار برای مصرف روزانه عصاره جینکو 120 تا 150 میلی‌گرم سه بار در روز برای مدت چند ماه است.
توجه: قبل از مصرف جینکو (کهن‌دار) حتماً با پزشک مشورت کنید.
درمان سرگیجه با بابونه گاوی (درخت مریم)
بابونه گاوی برای درمان سرگیجه
گیاه بابونه روش خوبی برای درمان سرگیجه، سردرد، تهوع و استفراغ است و همچنین گردش خون را بهبود می‌بخشد.
- برای غلبه بر سرگیجه چند برگ تازه از آن بخورید.
- همچنین می‌توانید 1 قاشق چای‌خوری از برگ‌های خشک‌شده فلفل و برگ نعناع را در یک فنجان آب گرم به مدت 20 دقیقه حرارت دهید و روزانه یک فنجان برای چند هفته مصرف کنید.
سالم خوردن
داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند سبب از بین بردن بسیاری از مشکلات شما ازجمله سرگیجه شود.
با خوردن غذاهایی که دارای آهن، ویتامین A، اسیدفولیک و فیبر است می‌توانید سرگیجه مربوط به کم‌خونی، فشارخون پایین و قند خون پایین را از بین ببرید.
- خوردن غذاهای غنی از آهن مثل توفو، اسفناج، بادام، خرما، عدس و مارچوبه همچنین با مشورت پزشک می‌توانید مکمل آهن نیز استفاده کنید.
- خوردن غذاهای غنی از ویتامین C مانند، پرتقال، لیمو، فلفل، کلم برو کلی، گریپ‌فروت و اسفناج.
- همچنین غذاهای غنی از اسیدفولیک مانند سبزی‌ها برگ سبز، بادام‌زمینی، موز و کلم بروکلی.
- از نوشیدنی‌های مسدودکننده آهن مانند قهوه، آبجو و شراب اجتناب کنید.
درمان سرگیجه با ماساژ سر
ماساژ دادن سر برای درمان سرگیجه
هدف از ماساژ افزایش گردش خون در بدن است، که سبب افزایش رسیدن اکسیژن به بخش‌های مختلف بدن شما ازجمله مغز شما می‌شود.
ماساژ همچنین سبب شل شدن سیستم عصبی مرکزی می‌شود و برای درمان خانگی سرگیجه می‌تواند مؤثر باشد.
- کمی روغن اسطوخودوس یا زیتون را گرم‌کنید.
- حال دو طرف سرخود را با آن ماساژ دهید.
- این کار را به مدت 5 الی 10 دقیقه برای درمان سرگیجه انجام دهید.
پیشگیری ها
برای جلوگیری از آسیب دیدن:
- برای یک یا دو دقیقه دراز بکشید. اینکار باعث می‌شود جریان خون به مغز شما برسد. بعد از دراز کشیدن، بشینید و برای یک یا دو دقیقه هم نشته باقی بمانید و سپس بلند شوید.
- استراحت نمایید، چراکه احساس سبکی سر هنگام سرماخوردگی و یا آنفلوانزا غیرعادی نیست، با استراحت در این هنگام می‌تواند از احساس سبکی سر جلوگیری نماید.
- از مصرف کافئین، تنباکو، الکل و مواد مخدر به دلیل اینکه برجریان خون تاثیر می‌گذارند، خودداری نمایید.
- زمانیکه آب بدن شما کاهش پیدا کرده مثلا هنگام اسهال، استفراغ یا تب، مایعات مصرف نمایید.
اگر دچار سرگیجه شدید:
- کاملا دراز نکشید، کمی خود را بالا نگه دارید، تا احساس چرخش بهبود یابد.
- آرام حرکت نماید تا زمین نیفتید.
اگر هریک از موارد زیر اتفاق افتاد، به پزشک یا بیمارستان مراجعه نمایید:
- حالت تهوع و استفراغ شدید
- خشکی و کم آبی بدن
- غش
- علایم بیماری تان تا یک هفته پس از درمان خانگی بهبود نیافت یا شدیدتر شد.
روش های پیشگیری از سرگیجه
پیشگیری از سرگیجه و سبکی سر
شما ممکن است بتوانید با اتخاذ روش های خاص جلوی بعضی از انواع سبکی سر را بگیرید، این روش ها شامل:
- از رختخواب یا صندلی به آرامی بلند شوید.
- قبل از بلندشدن از رختخواب کمی لبه تختخواب بنشینید.
- آرام بنشینید و یا بلند شوید تا از تغییر جریان خون به مغز جلوگیری نمایید.
در بیشتر موارد سرگیجه قابل پیشگیری نیست، اما بعضی از انواع سرگیجه بعلت آسیب دیدن سر رخ می‌دهند، پس با رعایت موارد زیر می‌توانید از آسیب دیدن سر جلوگیری کنید، این موارد شامل:
- زمان رانندگی از کمربند ایمنی استفاده نمایید.
- الکل و مواد مخدر و کافئین مصرف ننمایید.
- هنگام موتور سواری از کلاه ایمنی استفاده نمایید.
- درون آبهای کم عمق یا ناآشنا شیرجه نزنید.
- هنگام حرکت در تاریکی بخصوص برروی پله ها از چراق و نور مناسب استفاده نمایید.
